Czym jest skręcenie stawu skokowego i kogo dotyczy?
Staw skokowy utworzony jest z powierzchni stawowych, oraz torebki stawowej , którą wzmacniają więzadła: po przyśrodkowej stronie
– więzadło trójgraniaste, a po bocznej – więzadło skokowo-strzałkowe przednie, skokowo-strzałkowe tylne i piętowo-strzałkowe.
Torebka stawowa przytrzymuje kości, wchodzące w skład stawu oraz stwarza prawidłowe środowisko pracy stawu, zapobiegając dostaniu się sąsiednich tkanek między kości i zatrzymując płyn stawowy. Skręcona kostka to tak naprawdę naciągnięcie lub rozerwanie więzadeł stawu
z uszkodzeniem torebki stawowej. Skręcenie stawu skokowego potocznie znane jest jako skręceniem kostki. Czynnikami ryzyka
są m.in. osłabione mięśnie odwodziciele i prostowniki stawu biodrowego. Uraz ten często dotyczy osób trenujących sporty halowe
tj. siatkówka, koszykówka, piłka ręczna. Niestety nie jest to jedyna grupa narażona na skręcenie. Większą predyspozycję do skręcenia również mają kobiety ze względu na fizjologicznie większą elastyczność więzadeł. Dodatkowo uważać muszą kobiety w ciąży, gdyż w tym okresie dochodzi do wzrostu wydzielania hormonu odpowiedzialnego za jeszcze większe rozluźnienie więzadeł, tak aby przygotować ciało
do porodu. Warto potraktować sprawę poważnie, ponieważ zaniedbana, skręcona kostka często ma tendencję do ponownych uszkodzeń.
Możemy wyróżnić dwa rodzaje skręceń ze względu na mechanizm urazu:
• Skręcenie inwersyjne (ang. inversion sprain)- podeszwa stopy kieruje się do wewnątrz, co prowadzi do uszkodzenia bocznych więzadeł stawu skokowego (piętowo-strzałkowe, skokowo-strzałkowe przednie i tylne). Jest to najczęściej występujący rodzaj urazu.
• Skręcenie ewersyjne (ang. eversion sprain)- podeszwa stopy kieruje się na zewnątrz, uszkadzając więzadło trójgraniaste. Uraz ten występuje znacznie rzadziej niż skręcenie inwersyjne, ale mogą towarzyszyć mu złamania, co zwiększa rozległość uszkodzeń.
Objawy skręcenia i przewlekła niestabilność stawu skokowego (CAI)
Nieleczone lub leczone nieprawidłowo, może doprowadzić do niestabilności stawu skokowego i spowodować więcej problemów
w przyszłości. Wystąpienie przewlekłej niestabilności stawu skokowego (ang. Chronic Ankle Instability; CAI) po ostrym, bocznym skręceniu kostki może dotyczyć nawet 40% pacjentów, dlatego warto zadbać o proces rehabilitacji, aby uniknąć ponownych skręceń. Objawy towarzyszące skręceniu to ból w stawie nasilający się podczas chodzenia, gdy zwiększa się nacisk na uszkodzone więzadła, obrzęk
oraz zasinienie. Lekkie skręcenie kostki na zwykle początku nie powoduje wiele trudności, a kontuzjowany jest w stanie kontynuować aktywność fizyczną, co często obserwujemy na halach podczas rozgrywek sportowych. Obrzęk i/lub zasinienie występują często,
choć nie w każdym przypadku. Skręcenie stawu skokowego jest klasyfikowana według 3-stopniowej skali, w zależności od rozległości uszkodzenia tkanek. Sposób leczenia urazu jest zależny od jego stopnia.
Leczenie i rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego
Leczenie skręcenia stawu skokowego obejmuje zarówno pierwszą pomoc jak i długotrwałą rehabilitację stawu skokowego, z jego wzmocnieniem w celu zapobiegania przewlekłej niestabilności stawu skokowego (CAI) prowadzącą do ponownych urazów. W początkowej fazie leczenia, w stanie ostrym, w pierwszej kolejności zmniejsza się ból i obrzęk kostki. Można w tym czasie zastosować manualny drenaż limfatyczny pomagający w redukcji obrzęku oraz delikatne techniki oscylacyjne. W następnych etapach terapeuta pracuje manualnie na tkankach miękkich oraz mobilizuje staw. Praca na kości skokowej pozwala osiągnąć m.in. pełny zakres ruchu zgięcia grzbietowego, którego brak jest częstym problemem po skręceniu stawu skokowego. Zgięcie grzbietowe jest kluczowe w procesie chodu, codziennych czynności, ale również podczas intensywnych treningów. Przywrócenie prawidłowej ruchomości w stawie, napięcia w mięśniach oraz prawidłowej pracy mechanicznej stawu jesteśmy w stanie uzyskać poprzez terapię manualną, a następnie należy podtrzymać efekty odpowiednimi ćwiczeniami, dobranymi indywidualnie przez fizjoterapeutę. To dzięki ćwiczeniom wzmacniamy i chronimy staw przed ponownym skręceniem i przygotowujemy go do działania w różnych warunkach (chód i stanie na różnym podłożu- chodnik, piasek, nagłe ruchy na boisku, utrzymanie pozycji na jednej nodze, skoki, bieg itd.). Dużą uwagę zwracamy ćwiczeniom równoważnym, ćwiczenia propriocepcji, ćwiczenia stabilizacji dynamicznej. Nie można zapomnieć o treningu siłowym, który jest podstawowym fundamentem zdolności motorycznych. Podczas ćwiczeń trenujemy nie tylko mięśnie, ale przede wszystkim układ nerwowy, który jest odpowiedzialny za działanie reszty układów. Jest szefem wszystkich szefów :). Plan rehabilitacji musi być dopasowany do pacjenta, w zależności od stopnia urazu, wieku i poziomu aktywności danej osoby.
